مطالعه رویدادهای اقلیمی حدی و علل وقوع آنها در ایستگاه های منتخب شمال غرب ایران

هدف پژوهش حاضر، بررسی رویدادهای حدی اقلیمی و تغییرات آنها در دوره های مشاهداتی و آینده با استفاده از ریزمقیاس نمایی آماری مدل های گردش عمومی و همچنین تجزیه و تحلیل علل وقوع آنها در منطقه شمال غرب ایران بوده است. بررسی روند نمایه های حدی دما، بارندگی و باد با استفاده از آزمون های من- کندال و تخمین گر شیب سن نشان داد که روند اکثر نمایه های حدی سرد و بارندگی منفی و روند اکثر نمایه های حدی گرم مثبت است. نمایه های سرعت باد حدی هر دو روند مثبت و منفی را تجربه کرده اند. مطالعه رفتار دنباله توزیع رویدادهای حدی و تحلیل فراوانی و شدت این رویدادها، با استفاده از دو مدل بلوک ماکزیما و مقادیر اوج های بالاتر از آستانه نشان داد که در منطقه مورد مطالعه در دوره مشاهداتی اخیر (2011-1991) نسبت به دوره پایه (1990-1961)، دوره بازگشت رویدادهای حدی سرد طولانی تر و رویدادهای حدی گرم در اکثر ایستگاه ها کوتاه تر شده است. فراوانی بارش های حدی کاهش داشته، اما مقدار بارش های حدی در برخی ایستگاه ها افزایش و در برخی کاهش داشته است. فراوانی و شدت باد حدی نیز در برخی ایستگاه ها افزایشی و در برخی دیگر کاهشی است. نتایج نشان داد که در دوره میانی و پایانی قرن 21 در منطقه شمال غرب ایران، از شدت و فراوانی رویدادهای حدی سرد کاسته شده و بر شدت و فراوانی رویدادهای حدی گرم افزوده می شود. همچنین در بخش های شمالی و جنوبی منطقه، از مقدار بارش های حدی کاسته شده و در بخش های میانی به مقدار آنها افزوده می شود. بررسی وضعیت همدیدی جو نشان داد که الگوهای پرفشار سیبری، پرفشار غربی و ادغام آنها و الگوی مداری در سطح زمین، همراه با یک فرود عمیق در جو میانی باعث وقوع رویدادهای حدی سرد شده است. الگوهای غالب همدیدی برای وقوع رویدادهای حدی گرم، در سطح زمین کم فشار حرارتی عربستان و پاکستان یا ترکیب آنها و الگوی کم فشار حرارتی جنوب شرق ایران و در تراز میانی جو، پرارتفاع جنب حاره بود. برای بارش های حدی، الگوهای غالب سطح زمین الگوهای کم فشار سودانی، ادغامی مدیترانه- سودانی، کم فشار دریای سیاه و کم فشار شمال غرب ایران، همراه با یک فرود در سطح میانی جو بود. سه الگوی کم فشار خزر- پرفشار سیبری، کم فشار خزر- پرفشار شمال آفریقا و کم فشار خزر- پرفشار شمال اروپا، رایج ترین الگوهای فشار سطح زمین به هنگام وقوع بادهای شدید می باشند که با ناوه ای در سطوح میانی جو همراه هستند. نتایج بررسی بیانگر ارتباط معنی دار بین رویدادهای حدی اقلیمی با الگوهای پیوند از دور می باشد.